Werkgroep Fictie 21 september 2021
Oorlogsromans
Op de Werkgroep van juni verruimden we de definities van Oorlogsromans en Oorlogsfilms, die we bovendien beter op elkaar afstemden. De bepaling van het standaardetiket voor de Oorlogsromans bleek echter nog niet zo eenvoudig met deze nieuwe definitie. Daarom zette Werkgroep Fictie nog een aantal nieuwe puntjes op de i van etiket:
De oorlog vormt meer dan een kader waarin de personages figureren, maar speelt een cruciale rol (=centrale thematiek die het verhaal bepaalt) in het verhaal. Indien de oorlog slechts een thema is zoals er andere thema’s zijn in het verhaal, dan kennen we het genre niet toe maar opteren we voor een thema.
- Algemene afspraak voor de bepaling van het etiket:
Oorlogsromans is het etiketgenre als de oorlog het hele verhaal door een centraal thema is. Hierbij kan het zowel gaan over de oorlogshandelingen, de actie, zelf, als over de gevoelens en ervaringen van de personages die de oorlog ondergaan (burgerslachtoffers, soldaten, verzetshelden, …)
- Specifieke afspraak voor de combinatie met het genre ‘Historische literatuur’:
Oorlogen vanaf WOI: we kiezen Oorlogsromans als etiketgenre
Oorlogen vóór WOI: we kiezen Historische literatuur als etiketgenre
Prentenboeken / Graphic novels / Verstrippingen
De Werkgroep hernam ook de discussie over de problematische verhouding tussen ‘Prentenboeken’ (voor volwassenen), Literaire stripverhalen en Graphic novels. Hieruit heeft de Werkgroep de volgende richtlijnen gedestilleerd:
- Genre ‘Prentenboeken’ kennen we toe als de illustraties centraal staan (paginaformaat), en er slechts een beperkte hoeveelheid tekst aanwezig is per dubbele pagina. We combineren het genre ‘Prentenboeken’ niet met ‘Graphic novels’ en ‘Romans’.
- Annotatie ‘Ruim geïllustreerde roman’ kan enkel voorkomen in combinatie met het genre ‘Romans’. We combineren de annotatie niet met de genres ‘Prentenboeken’ of ‘Graphic novels’.
- Genre ‘Graphic novels’ combineren we niet met Prentenboeken en Romans. De definitie wordt aangepast (zie onder) waardoor het onderscheid duidelijker wordt. We combineren bij volwassen fictie het materiaaltype BOEK niet langer met genre ‘Graphic novels’ omdat de bovenstaande afspraken de oude combinatie BOEK+Graphic novels op een betere manier kunnen vervangen. Deze beslissing wordt ook als aanbeveling overgedragen aan Werkgroep Jeugd.
Waaruit de volgende nieuwe of bijgewerkte definities voortkomen:
Prentenboeken (zonder woorden):
Boeken waarin de prenten een centrale plaats innemen. Vaak zijn deze illustraties paginagroot, terwijl de tekst ondergeschikt dan wel zeer summier is (en niet meer dan een pagina per dubbele pagina inneemt). Indien er tekst aanwezig is, vormt die een eenheid met de illustraties. Prentenboeken zonder tekst geven we genre ‘Prentenboeken zonder woorden’.
Op het eerste zicht lijken deze prentenboeken voor kinderen, maar ze laten zich niet gemakkelijk voorlezen / vertellen door de diepgang. Daardoor zullen uitsluitend (jong)volwassenen zich hierin kunnen verdiepen.
NIET combineren met: Romans, Graphic novels, Stripverhalen
Voorbeeld: Een prentenboek voor volwassenen zonder woorden.
Geïllustreerde verhalen waarbij de illustraties ondergeschikt zijn aan de tekst, ontsluiten we met genre Romans (indien van toepassing) en de annotatie ‘Ruim geïllustreerde roman’.
Voorbeeld: Een ruim geïllustreerde roman waarin de tekst primeert op de tekeningen.
Verstrippingen
Verstrippingen zijn stripverhalen gebaseerd op een literair werk. Een verstripping wordt - zelfs als de oorspronkelijke literaire tekst integraal verwerkt is in het beeldverhaal- niet als een expressie van het literaire werk beschouwd, maar als een apart zelfstandig ‘werk’ waarbij de tekenaar/grafisch kunstenaar hoofdauteur is. De oorspronkelijke auteur van het literaire werk wordt als bijkomende auteur toegevoegd. De genres en thema’s van het oorspronkelijke literaire werk worden ook bij het stripverhaal opgenomen.
Uitgesloten termen: Literaire stripverhalen, Literaire strips, Verstripte literatuur, Boekverstrippingen, Verstripte films, Verstripte boeken
Altijd combineren met: Stripverhalen
Combinatie mogelijk met: Graphic novels
Voorbeeld: Een verstripping van Les Misérables die geen Graphic novel is.
Graphic novels
Graphic novels zijn stripverhalen met een literaire inslag. De thematiek in graphic novels is diepgaander dan die van stripverhalen; vaak zijn het adaptaties van bestaande romans, (auto)biografische verhalen of complexere verhaallijnen in artistieke stripvorm gegoten, maar niet alle Verstrippingen zijn daarom Graphic novels. De complexiteit en literaire waarde van het verhaal zijn doorslaggevend bij het bepalen van het genre. De graphic novel is meestal een afgerond verhaal of bestaat hooguit uit een beperkt aantal delen.
Altijd combineren met: Stripverhalen
Combinatie mogelijk met: Verstrippingen
Voorbeeld: Een op zichzelf staande Graphic novel die geen Verstripping is.
Strippersonages
De hoofdpersonages in reeksen e.d. worden vaak als apart onderwerp toegevoegd aan de titelbeschrijvingen in Open Vlacc. Voor strips doen we dat niet. Toch heerste hierover verwarring omdat strippersonages die in romans of andere fictie verschijnen wel toegevoegd kunnen worden aan de titelbeschrijving. Daarom spijkerden we onze afspraak bij als volgt:
We voegen geen strippersonages toe, niet bij materiaaltype STRIP (waar het ook nooit zo is toegepast), en ook niet bij materiaaltype BOEK e.a. (waar strippersonages soms wel worden toegekend).
Reden:
- Als we bij materiaaltype BOEK e.a. wel het strippersonage als personeel onderwerp opnemen, dan kan dat verwarrend zijn voor wie zoekt. Als je in de catalogus op het onderwerp filtert, krijg je nooit de strips zelf te zijn, enkel de andere materialen en heeft de groepeerfunctie van het personele onderwerp weinig tot geen waarde.
- Er zijn massaal veel strippersonages, die vaak ook in verschillende talen een andere naam hebben. Als we zouden beslissen om het strippersonage toch ook als personeel onderwerp toe te kennen aan materiaaltype strip (in functie van de groepeerfunctie, zie hierboven) dan zou dat voor massaal veel retro-onderhoud zorgen.
LET OP: We kunnen wel personages opnemen bij het 'nieuwe' genre Verstrippingen. We nemen hier immers de inhoudelijke ontsluiting over van het verstripte materiaal (boek, film, ...).
Voorbeeld: Batavus Droogstoppel als personage in de verstripte Max Havelaar
En verder...
- sprak de Werkgroep zich uit over de definitie van het (vorm)genre Reportages. Dat deed ons besluiten dat we het genre misschien eerst nog eens in vraag moeten stellen. Het Bibliografisch Centrum onderzoekt deze kwestie. Heb jij daar een mening over? Stuur ze gerust door naar onze Servicedesk ter attentie van Annika.
- besliste de Werkgroep om aan onze Invoerafspraken onder '2. Doelgroepen > 2.4. Strips, film, games en muziekdragers' de reden toe te voegen waarom we integrale uitgaves van oude (jeugd-)stripreeksen bij volwassenen onderbrengen en niet bij de jeugd.
- sloten we de afspraken af over het opnemen van 'fictieve reeksen' (=reeksen die niet voorkomen op de publicatie zelf, maar wel zo door de auteur of uitgever aangeduid worden) met een lijst van conclusies: 'Wat doen we als...?'
- ligt er nog veel werk op de plank van Werkgroep Fictie, bv. om een nieuw genre 'Heldendichten' in het leven te roepen, dat we kunnen combineren met genre 'Mythen, sagen en legenden' en dat het vaak oneigenlijk genre 'Poëziebundels' kan vervangen bij klassieke werken op rijm. Beslissingen voor een volgende Werkgroep!
De details van deze discussies en meer nalezen?
De wijzigingen zijn terug te vinden in de Invoerafspraken fictie volwassenen. Het volledige verslag van de Werkgroep Fictie kan je hier nalezen.