Vlacc | woordenlijst

term	omschrijving

AACR	Anglo American Cataloguing Rules Standaard voor titelbeschrijving in Angelsaksische landen en daardoor de meest toegepaste catalogiseerregelgeving. De eerste versie is verschenen in 1967. Versie 2 (AACR2) is verschenen in 1978 met herzieningen in 1988 (vanaf dan in beheer van de Joint Steering Committee), 1998 en 2002. De standaard is het resultaat van internationale samenwerking tussen Canada, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Versie 3 van AACR verschijnt in 2008 onder de nieuwe naam RDA zie ook RDA
Afkorting	Afgekorte woorden en uitdrukkingen die, in tegenstelling tot een letterwoord, niet als afkorting uitgesproken worden. Voorbeeld: O.L.V. zie ook letterwoord
Alternatieve titel	Als de hoofdtitel bestaat uit twee delen (die ieder op zich als titel beschouwd kunnen worden) verbonden door het woord "of" of een gelijkaardige term in een andere taal, dan wordt het tweede deel alternatieve titel genoemd. Voorbeelden: Erik, of Het kleine instektenboek Fidelio, oder Die eheliche Liebe
Analytische ingang	Een ingang die toegevoegd wordt in een titelbeschrijving om een onderdeel van de publicatie (bv. hoofdstuk, track op cd, …) ook opzoekbaar te maken. Eng: analytical entry zie ook analytisch record
Analytisch record	Een titelbeschrijving van een onderdeel van een publicatie waarvoor ook een titelbeschrijving bestaat. Beide titelbeschrijvingen worden met elkaar gerelateerd door een bevat-relatie. Eng: analytical record zie ook analytische ingang
Annotatie	Verklarende aantekeningen opgenomen in een titelbeschrijving. De verklaringen kunnen betrekking hebben op de publicatie die beschreven wordt of op specifieke velden uit de titelbeschrijving.
Anoniem werk	Werk waarvan de auteursverantwoordelijkheid niet in de publicatie vermeld is en ook niet via een externe bron kan worden vastgesteld.
Auteur	Elke persoon of organisatie die heeft bijgedragen tot de inhoudelijke en/of artistieke totstandkoming van een publicatie.
Auteursfunctie	zie bij functievermelding
Authority beheer	Het proces dat uitgevoerd wordt om verschillende vormen van eenzelfde entiteit met elkaar in verband te brengen. Met verschillende vormen kan bedoeld worden: - verschillende schrijfwijzen voor de naam van één persoon en/of organisatie - verschillende namen voor eenzelfde persoon en/of organisatie - verschillende termen voor eenzelfde begrip (synoniemen) - verschillende titels voor eenzelfde werk (vertaalde titels, publicatie-afhankelijke titelgegevens, …) - … Met authoritybeheer kunnen ook gelijke vormen voor verschillende entiteiten van elkaar onderscheiden worden door het kwalificeren van de term met een onderscheidend element. Hiermee kan bedoeld worden: - zelfde naam voor verschillende personen en/of instellingen - zelfde term voor een verschillend begrip (homoniemen) - zelfde titel voor verschillende werken (generieke titels) - …
Authority bestand	Een authority bestand wordt gevormd door een set of een collectie van authority records. Eng.: Authority file
Authority controle	Resultaat van het proces waarbij uniforme ingangen gebruikt worden in functie van collocatie. Het resultaat houdt in dat opacgebruiker en/of catalograaf geleid worden naar een consistent gebruikte term voor eenzelfde entiteit.
Authority record	Een set van data elementen waarmee een uniforme ingang voor een entiteit vastgelegd en gedocumenteerd wordt. In een authority record kunnen ook verwante (niet gelijke) entiteiten vastgelegd worden. Eng.: Authority record zie ook authority bestand
Basistalen	De zeven basistalen die vastgelegd zijn in ISBD zijn: Nederlands, Frans, Duits, Engels, Italiaans, Spaans en Latijn.
Beperkt meerdelige publicatie	Een beperkt meerdelige publicatie (bmp) bestaat uit meerdere fysieke delen of banden waarvan het aantal delen of banden beperkt is in aantal (bv. een encyclopedie in 24 banden). De afzonderlijk uitgegeven delen of banden vormen samen een geheel. De opzet ervan is om op een bepaald ogenblik stopgezet te worden. De verschillende banden of delen kunnen deeltitels hebben, het geheel heeft een gemeenschappelijke titel.
Bibliografische beschrijving	Het geheel van formele en inhoudelijke gegevens die een publicatie beschrijven en identificeren, vastgelegd in een bibliografisch record. Een bibliografische beschrijving is het resultaat van de toepassing van beschrijvingsregels (bv. ISBD, AACR, …)
Bibliografisch record	Digitaal informatiepakket met gegeven uit een bibliografische beschrijving Eng.: bibliographic record.
Bibliografische relatietypes	Bibliografische relatietypes bestaan als bibliografische records of entiteiten met elkaar geassocieerd zijn op een specifieke manier. Bibliografische beschrijvingen of entiteiten kunnen automatisch met elkaar in verband gebracht worden via indexering (bv. zelfde titel, zelfde auteur, zelfde onderwerp, …). Bibliografische relaties kunnen ook, op recordniveau, specifiek aangegeven worden bij het catalogiseren. Relaties tussen bibliografische records impliceren dat het om minstens 2 titelbeschrijvingen (records) gaat. Relaties tussen entiteiten kunnen binnen één titelbeschrijving bestaan (bv. geheel en onderdeel worden binnen één titelbeschrijving beschreven. Er zijn verschillende bibliografische relatietypes mogelijk: analytische relaties (deel-geheel binnen 1 record), deel-geheel relaties (deel-geheel in verschillende records of binnen één record), afgeleide relaties (verschillende manifestaties van 1 werk), equivalente relaties (verschillende beschrijvingen voor 1 manifestatie), sequentiële relaties (chronologie, sequentie) en begeleidende relaties (supplementen in afzonderlijke records).
Collatie	In een collatie wordt de materiële verschijningsvorm en de omvang van de beschreven publicatie vermeld. Dit kan uitgedrukt worden in het aantal pagina’s, de fysieke drager, het aantal fysieke delen, …
Collectie	Een verzameling van bibliotheekmaterialen en/of titelbeschrijvingen - in bezit van of gecreëerd door - een bepaalde instelling. Eng.: collection
Collocatie	Met collocatie wordt de groeperingsfunctie van de catalogus bedoeld waardoor het mogelijk is om via de catalogus werken van eenzelfde auteur, over eenzelfde onderwerp, in dezelfde taal, … exact te groeperen. Er is sprake van authority controle als de resultaten van het authority beheer leiden tot collocatie.
Corporatie	Een organisatie of groep van personen of organisaties met een naam die de organisatie of groep als zodanig identificeert. Eng.: corporate body
Deeltitel	De titel van een deel uit een meerdelige publicatie. Deeltitels zijn significant als ze de inhoud van een publicatie voldoende identificeren en dit onafhankelijk van de gemeenschappelijke titel. Deeltitels zijn niet significant als ze onafhankelijk van de gemeenschappelijke titel de publicatie onvoldoende identificeren.
EAN	European Article Number Een 13-cijferig identificatienummer voor producten (waaronder boeken, dvd’s, cd’s, …). De code wordt meestal op de achterzijde van een publicatie afgedrukt in de vorm van een streepcode met daarboven een leesbare vorm in cijfers. Vanaf 1 januari 2007 wordt het ISBN gelijkgeschakeld met het EAN.
Entiteit	Bepaald gegevensonderdeel uit een titelbeschrijving: een naam, een titel, een onderwerp, …
Facsimile	Een publicatie waarin de oorspronkelijke tekst/bladmuziek een exact reproductie (of fotografisch herdruk) is van een vroegere uitgave.
Formele gegevens	Formele kenmerken die vermeld zijn op een publicatie en samen het geheel van identificerende kenmerken voor deze publicatie vormen: titel, auteur(s), uitgever, ISBN, … Eng.: descriptive data
Functievermelding	Begrip dat aanduidt in welke functie een persoon of corporatie heeft bijgedragen aan de totstandkoming van een publicatie.
Gemeenschappelijke titel	Het titelgegeven dat gemeenschappelijk is voor alle delen van een meerdelige publicatie of voor alle werken die gebundeld uitgegeven zijn op één of meerdere gegevensdragers. Eng.: collective title
Hoofdingang	De belangrijkste ingang van een titelbeschrijving waaronder de titelbeschrijving kan gesorteerd worden (auteursnaam of titel). In een MARC21-record komt de inhoud van de gegevensvelden 100, 110 , 130 of 245 hiervoor in aanmerking. Eng.: main entry
Hoofdtitel	De belangrijkste titel van de publicatie.
Hoofdwoord	zie bij ingang
Identificerende titel	Identificerende titels zijn titels die een muziekwerk zodanig aanduiden dat ze niet met een ander muziekwerk kunnen worden verward. Zie ook niet-identificerende titel
IFLA	International Federation of Library Associations and Institutions Opgericht in 1927 tijdens een internationale conferentie in Schotland. De organisatie is internationaal representatief voor alle interesses en vakgebieden die een rol spelen in de bibliotheeksector, informatiediensten en gebruikers van deze sectoren. De catalografiesectie van IFLA speelt een belangrijke rol in het ontwikkelen van catalogiseerstandaarden (ISBD, FRBR, …).
Impressum	Het geheel van informatie over de uitgever, de plaats van uitgave en het jaar van uitgave. Gegevens over de druk(ker) kunnen ook opgenomen worden als onderdeel van het impressum.
Index	Een (meestal alfabetisch) gesorteerde lijst van ingangen.
Ingang	Een naam, titel, term, code, woord… waarmee een publicatie opgezocht, gevonden en geïdentificeerd kan worden. Eng.: entry, access point
Inhoudelijke ontsluiting	Het toekennen van inhoudelijke en interpretatieve kenmerken zoals onderwerpen, classificaties, boekbesprekingen, samenvattingen. De kenmerken kunnen opgesteld zijn aan de hand van een gecontroleerd vocabularium of door het toevoegen van teksten. Deze kenmerken vormen samen met de formele gegevens de bibliografische beschrijving. Eng.: subject cataloguing
ISBD	International Standard Bibliographic Description Een geheel van regelsets voor: - het formeel beschrijven van bibliotheekmaterialen - het presenteren van bibliografische informatie (in een vaste volgorde met een afgesproken interpunctie) - het bepalen van uniforme ingangen Opgesteld door IFLA met als doel bibliografische gegevens internationaal uitwisselbaar te maken tussen nationale bibliografische hoofdkantoren in functie van universele bibliografische controle (UBC). De eerste versie van ISBD is verschenen in 1969. Een aantal publicaties zijn vertaald naar het Nederlands door FOBID.
ISBN	International Standard Book Number Uniek identificatienummer voor boekmaterialen. Een ISBN bevat: - een groepsaanduiding voor een land of taalgebied - een uitgeversnummer - een titelnummer - een controlenummer zie ook EAN
ISMN	International Music Standard Number ISMN wordt gebruikt voor het uniek identificeerbaar maken van uitgaven van bladmuziek, songteksten, … ISMN is niet bedoeld voor boeken over muziek (deze krijgen een ISBN), noch voor geluidsopnamen of video-opnamen. In sommige gevallen kunnen zowel ISBN als ISMN voorkomen op een publicatie.
ISSN	International Standard Serial Number ISSN wordt gebruikt voor het uniek identificeerbaar maken van seriële publicaties.
Keerdruk	Een keerdruk (kop-aan-staart) is een combinatie van twee werken, waarbij het ene werk ten opzichte van het andere werk op zijn kop staat.
Letterwoord	Letterwoorden zijn woorden die gevormd worden met de beginletters van verschillende andere woorden. Ze verschillen van andere afkortingen, doordat ze op zich een nieuw woord vormen. Typisch aan een letterwoord is dat er een lidwoord kan aan voorafgaan, of dat er een meervoud van kan gemaakt worden. Voorbeeld: ABC zie ook afkorting
Meerdelige publicatie	Elke publicatie die uit meer dan één aflevering of afzonderlijk deel bestaat. We onderscheiden beperkt meerdelige publicaties en onbeperkt meerdelige publicaties (zie bij seriële publicatie).
Monografie	Een publicatie die volledig is in één deel of compleet (zal zijn) in een beperkt aantal delen.
Niet-identificerende titel	Niet-identificerende titels zijn titels op basis van een muziekvorm. Deze titels hebben als belangrijkste element een muziekvorm. Omdat muziekvormen generiek zijn identificeren ze niet in voldoende mate een specifiek werk. Zie ook identificerende titel
Niet-voorkeurterm	Term die in een gestandaardiseerde begrippenlijst uitgesloten wordt voor gebruik. Een zoekactie op de niet-voorkeurterm verwijst de gebruiker naar de voorkeursterm. zie ook voorkeurterm
Omnibus	Een publicatie waarin, al dan niet met een gemeenschappelijke titel, meerdere werken van één of meer auteurs in één band gebundeld uitgegeven zijn.
Onbeperkt meerdelige publicatie	Zie bij seriële publicatie
Ondertitel	De ondertitel is de titel die ter aanvulling of toelichting van de hoofdtitel opgenomen is.
Oorspronkelijke titel	De titel die door de auteur of uitgever aan de oorspronkelijke uitgave is toegekend.
Overkoepelende titel	Zie gemeenschappelijke titel
Paralleltitel	Een titel in een andere taal en/of schrift dan de hoofdtitel.
Precat	Precatalografie Catalografie op basis van aankondigingen van uitgevers. Het materiaal wordt beschreven voordat de bron beschikbaar/aanwezig is.
Publicatie	Verschijningsvorm van een gegevensdrager (als boek, tijdschrift, microfiche, cd, dvd, digitaal bestand, …)
Seriële publicatie	Een publicatie uitgegeven in elkaar opvolgende afleveringen of delen, gewoonlijk gerangschikt in een numerieke of chronologische volgorde en bedoeld om steeds te worden voortgezet.
RDA	Resource Description and Access Conceptuele herwerking van AACR2 naar catalografieregelgeving die internationaal en ruimer dan enkel voor bibliotheken kan toegepast worden. zie ook AACR
SISO	Schema voor de Indeling van de Systematische Catalogus in Openbare Bibliotheken Het SISO is een classificatiesysteem of plaatsingsysteem voor non-fictiewerken
Themalijst Vlacc	Begrippenlijst voor inhoudelijke ontsluiting van fictie (film en literatuur).
Titelpagina	De pagina met de meest volledige titelgegevens, meestal ook auteursvermelding en impressumgegevens.
Toegangspunt	zie bij ingang Eng.: access point
Titelvariant	Zie variante titel
Transcriptie	Het op basis van de uitspraak omzetten van letters en tekens uit het ene schrift in het andere, b.v. uit een niet-Latijns in een Latijns schrift.
Translitteratie	zie bij transcriptie
Trefwoordenlijst Vlacc	Begrippenlijst voor inhoudelijke ontsluiting van non-fictie (boeken, documentaire, artikelen, …)
Uniform hoofdwoord	zie bij uniforme ingang
Uniforme ingang	De vastgestelde genormaliseerde ingang voor een entiteit. In geval een entiteit voorkomt onder verschillende vormen, wordt altijd dezelfde uniforme ingang gebruikt in functie van het groeperen. Als er verwijzingen gemaakt worden vanuit verschillende vormen naar de uniforme ingang dan wordt de uniforme ingang ook de voorkeurterm genoemd en de uitgesloten ingangen de niet-voorkeurtermen. Eng.: Uniform heading
Uniforme titel	De titel die als uniforme ingang gebruikt wordt. De uniforme titel heeft als doel: 1) een werk voldoende te identificeren 2) alle uitgaven van een werk ongeacht verschillende publicatietitels te groeperen.
Variante titel	Een extra titel die niet de hoofdtitel is. De variante titel kan op de bron vermeld zijn, of het kan een titel zijn waaronder het werk ook bekend is. Een variante titel kan verder gespecifieerd worden naar titeltypes die voorzien zijn in het dataformaat.
Vlacc tijdschriftnummer	Aan tijdschriften die geëxcerpeerd worden in de Vlacc, wordt een uniek Vlacc-nummer toegekend. Dit nummer wordt opgenomen bij titelbeschrijvingen van het tijdschrift en bij alle titelbeschrijvingen van de excerpten uit datzelfde tijdschrift.
Verantwoordelijkheidsvermelding	De vermelding in het titelveld van personen en/of organisaties die m.b.t. de publicatie een verantwoordelijkheid hebben.
Voorkeurterm	Een uniforme ingang is de voorkeurterm als er verwijzingen gemaakt zijn naar niet-voorkeurtermen of uitgesloten termen. Eng.: Authorised heading zie ook niet-voorkeurterm
Verzameltitel	zie bij gemeenschappelijke titel
Werk	Het begrip werk staat voor de intellectuele en/of artistieke creatie zelf, als abstract begrip, dit wil zeggen onafhankelijk van taal, vorm of uitgave. Eng.: Work
Zie-verwijzing	Onderdeel van de verwijzingsstructuur tussen termen in een gestandaardiseerde begrippenlijst (trefwoorden, thema’s, …). Een zie-verwijzing wordt toegevoegd bij termen die in de begrippenlijst niet mogen gebruikt worden (niet-voorkeurterm). De zie-verwijzing verwijst naar de term die wel gebruikt wordt in de lijst (voorkeurterm).
Zie ook-verwijzing	Onderdeel van de verwijzingsstructuur tussen termen in een gestandaardiseerde begrippenlijst (trefwoorden, thema’s, …). Een zie ook-verwijzing wordt ingelast om de gebruiker te attenderen op, of te leiden naar, publicaties over verwante onderwerpen. Een zie ook-verwijzing kan enkel bestaan tussen termen die niet uitgesloten zijn, voor gebruik, dus tussen 2 of meer voorkeurtermen.